Handboek Professionele Schoolcultuur
Focus op koers en gedrag
Henk Galenkamp en Jeannette Schut
Uitgeverij: PICA/Huizen
Eerste druk, 2018
Aantal bladzijden: 208
ISBN 978 94 9252 500 0
Link: https://www.uitgeverijpica.nl/titels/nieuw/handboek-professionele-schoolcultuur-pica
Prijs: 24,95 euro
Wat claimt de cover?
Cultuur is in iedere school grotendeels onbewust, maar zeer nadrukkelijk aanwezig. In veel teams is er sprake van ingesleten gewoonten en “oud zeer”. Dit geheel kan leiden tot onprofessioneel gedrag.
Dit boek gaat van het volgende uitgangspunt: Alle gedrag is aangeleerd en kan dus ook weer afgeleerd worden. Ook onprofessioneel gedrag.
Dit boek legt uit hoe ……
Over de schrijver(s):
Jeanette Schut is leraar op een basisschool geweest. Zij is ook werkzaam geweest als pabo-docent en in de onderwijsontwikkeling.
Henk Galenkamp heeft verschillende functies binnen het voortgezet onderwijs bekleed.
Beiden hebben zich ontwikkeld tot consultant, trainer en coach in het onderwijs.
Eerste indruk:
Mooi uitgevoerd stevig boek met een slappe kaft. Blijft niet openliggen.
Zwart met tabellen en andere illustraties in paars.
De praktijkbeschrijvingen zijn duidelijk herkenbaar.
Op de website van uitgeverij PICA staan enkele downloads bij dit boek (https://www.uitgeverijpica.nl/downloads/557-handboek-professionele-schoolcultuur)
Recensie:
In mijn 35-jarige loopbaan heb ik al veel meegemaakt. Zoals velen van ons.
Directeuren die op non-actief werden gezet, interims die vanuit het niets de vrije hand hadden, teams waar de sfeer verziekt was………..
De nieuwe bezems wilden schoonvegen en er was meestal geen plaats voor oud zeer. Het werd afgedaan als gezeur. Dat blijkt in de praktijk niet te werken. Alles dient uitgepraat en verwerkt te worden voor we verder kunnen. Dat vraagt graafwerk omdat men zelf vaak niet eens weet waar de pijn ligt. Mijn ervaring is dat interims meer managers zijn dan mensen waarvoor ruimte is voor dit soort zaken. Wellicht heb ik het slecht getroffen. Wellicht zijn de tijden veranderd. Ik hoop het.
Dit boek biedt wel ruimte voor dat schoon schip maken en samen naar een nieuwe verbeterde schoolcultuur werken.
Luc Stevens zegt het mooi in zijn voorwoord: “Leraren moeten niet alleen voor hun leerlingen zorgen, maar ook voor elkaar en dat kan.”
Het boek bestaat uit 6 hoofdstukken:
Schoolcultuur, koers, communicatie, gedrag, leiderschap en traject. Een mooie opbouw.
Een professionele schoolcultuur krijg je alleen als je een duidelijke koers hebt en er een professionele omgangscultuur is.
Uitgangspunt is: als mensen zijn we gelijkwaardig, als professionals niet. Dat vereist draagvlak en transparantie.
Er zijn meerdere culturen in teams denkbaar: de familiecultuur (kom daar maar eens tussen), eilandjescultuur, roddelcultuur, klaagcultuur, argwaancultuur en angstcultuur. Al deze culturen zijn niet-professioneel en contraproductief. En dus moet er eerst professionalisering van de cultuur plaatsvinden.
Om tot deze professionalisering te komen zal de koers van de school duidelijk moeten zijn en breed gedragen dienen te worden. Dat houdt in dat een school een duidelijke visie en missie moet hebben. Alleen schoolregels zijn niet voldoende.
Het boek geeft duidelijke handreikingen om deze koers samen uit te zetten in een zogenoemd koersdocument.
Als iedereen (!) zijn commitment (in een gesprek) heeft uitgesproken kun je pas als school verder. Tijd voor een actieplan.
Het boek besteedt veel aandacht aan professionele communicatie. In veel teams is de communicatie oppervlakkig gezien goed. Maar kijk je verder dan schort er veel aan.
Het boek geeft tips voor communicatie met alle betrokkenen: leerlingen, ouders, collega’s en leidinggevenden. Door de duidelijke voorbeelden is er veel herkenning.
De rol van de leidinggevende wordt geregeld uitgelicht. Hij/zij is de spil.
Goed feedback geven (en ontvangen) is lastig. Het meeste effect sorteer je met positieve persoons gerichte feedback (“Ik mag je graag”)
Zorg ervoor dat positieve feedback zoveel mogelijk persoonsgericht. Ga negatieve feedback niet uit de weg. Maar zorg dat deze taak- of gedragsgericht is, nooit persoonsgericht.
Als we naar gedrag kijken moeten we weten dat alle gedrag is aangeleerd. En dat het dus ook weer afgeleerd kan worden.
Je grondhouding ligt aan je gedrag ten grondslag: Ben je zelf ok? Is de ander ok?
Bepaalde zaken krijgen in een team weinig aandacht. Afscheid bijvoorbeeld. We nemen vaker afscheid dan we denken: een leerling gaat weg, een collega gaat weg, een vertrouwde methode wordt vervangen, er is een sterfgeval, scheiding, groep 8 gaat weg, een nieuw gebouw ………. Daar is doorgaans weinig aandacht voor. We gaan door terwijl ook hier sprake is van een grote impact op de betrokkenen. Het is fijn te lezen dat hier ook aandacht voor moet zijn. Aandacht voor een waardevolle, respectvolle afsluiting.
Uit het voorgaande zal duidelijk zijn dat de leiding van essentieel belang is in deze. Genoeg voor een eigen hoofdstuk.
Een goed leider moet over negen eigenschappen beschikken. Dat zijn onder andere kalmte, kunnen accepteren van alle mensen maar niet van alle gedrag, kunnen luisteren en bevragen ……
Maar de kern is betrouwbaarheid en kwetsbaarheid.
Het boek eindigt met handreikingen bij de invoering van een traject naar een meer professionele schoolcultuur.
Conclusie:
Een boek voor iedereen die in een team moet functioneren. Een boek waarbij een aantal anekdotes mij raakt door de herkenbaarheid.
Maar vooral wil ik interim-schoolmanagers op het hart willen drukken dit boek te kopen en van kaft tot kaft te lezen en ter harte te nemen. Dat zou heel wat onbedoeld leed kunnen vermijden. Voor de prijs hoeft u het niet te laten.
Bertus Meijer
Mei 2018
Geen opmerkingen:
Een reactie posten